Nasıl Ders Çalışmalıyım?

Nasıl Ders Çalışmalıyım?

Bu makalemizde öğrencilerimize bir yol, eğitim kariyerlerinde atacakları doğru adımlara yardımcı olmak için verimli ders çalışmanın nasılını anlatacağız.

Farkında olmamız gereken bir durum olan eğitim, hayatımızın ilk yıllarından neredeyse gençliğimizin sonuna kadar devam ediyor. Anaokulundan başlayan ve üniversiteye kadar olan eğitim sürecinden geçmeyen insan (eğitimli) pek yoktur. Hatta bazılarımız doktora yaparak eğitimine devam etmektedir. İşte bu uzun süreçte girdiğimiz sınavların haddi hesabı yoktur. Zor sınavlar hayatınızda bir anı olarak bulunacak olsa döktüğünüz ecel terleri yüzünden pişmanlıklarınız bile olmuştur. Mesela kaldığımız sınavlar olmuş, zor dersler kabus haline gelmiştir. Zorlandığınız dersler veya eğitim yıllarını atlatabilmek için kendimize çıkış yolları aramışızdır. İlk başvurduğumuz yardım kapısı ailemiz olmuş bize özel ders aldırarak kurtarıcımız olmuştur.

Hepimiz öğrenci olduk, yani? öğrencilik hayatını bizim geçtiğimiz yoldan veya yollardan milyonlarca genç geçecek. Buraya kadar tamam da biz ne öğrendik? Bizden sonra gelen öğrencilere eğitim hayatlarında kullanabilecekleri deneyimlerimiz var mı? Mesela, “nasıl ders çalışmalıyım?” konusuna cevap verebilir miyiz? Eğitim hayatının başında olan pek çok öğrencinin anlatacağımız deneyimler çok işlerine yarayacaktır. Öğrencilerimizin faydalanabilmeleri adına “nasıl verimli ders çalışılır?” sorusuna cevap olacak şekilde hazırladığımız çalışmayı sunuyoruz.

Rehberlik, eğitim koçu vb. uzmanların tavsiyeleri doğrultusunda eğitim kariyerinizin yolunu belirleyebilirsiniz. Uzman eşliğinde yapılan planlama sayesinde sınavlar korkulu rüyanız olmaktan çıkacak, başarılarınızı belgelendiren araçlar olacaklardır. Size sınavlara nasıl çalışacağınız konusunda uzmanların yardımıyla hazırladığımız “Nasıl Ders Çalışmalıyım?” makalesini sunuyoruz.

Ebeveynlerin yanı sıra öğretmenlerin öğrencilerden beklentisi, “ders çalışmaları, sınavlarda başarılı olmaları” yönündedir. Dolayısıyla başarısız olan öğrenci için ilk akla gelen, “yeterince çalışmadı” olacaktır. Yeterince çalışmadığı düşünülen öğrenciye sürekli “daha çok çalış” telkininde bulunulmaktadır. Oysa ki öğrencinin ihtiyacı “Bilinçsiz çok çalışma” değil; nasıl daha verimli ders çalışabileceğinin yollarını bilerek çalışmaktır. Verimli ders çalışma yollarından gereğince yararlanarak etkili çalışmaktır.

Nasıl verimli ders çalışırım?

Sorusuna cevap arayan öğrencinin, öncelikle ders çalışmaya istekli olması daha sonrada ders çalışma yolunda yeni alışkanlıklar kazanmaya karşı azimli olması gerekir. İkinci adım olarak ders çalışmayı engelleyen veya kolaylaştıran davranışların listesi oluşturulmalıdır. Listede olumsuz davranışlar olarak bulunan alışkanlıkları bırakmaya çalışmalı ayrıca olumlu alışkanlıkları pekiştirmek adına çaba göstermelidir. Çalışma şekli devam ettirilerek, olumsuz alışkanlıklar atılıncaya, olumlu alışkanlıklar iyice yerleşinceye kadar sürdürülmelidir.

Verimli Ders Çalışma Yolları Nelerdir?

1- Hedefe Yönelik Amaçlar Belirleme

Her çalışmanın amacı olduğu gibi ders çalışmanında amacı olmalıdır. Amaç bazen sınavlarda başarı, bazende konuyu öğrenmek yeri geldiğinde de kullanmak olabilir. Amacını iyi belirleyen öğrenciler, ders çalışmada belirledikleri yakın amaçlara ulaşa ulaşa sınıfını geçecek, okulunu bitirecek hatta sınavlarda başarılı olacaktır. Dolayısıyla yakın amaçlar hedefe doğru atılan adımlar olacaktır.

2- Planlı Çalışma

Aynı gün birden fazla derse çalışmanız gerektiğinde hangisinden başlayacağınızı bilemediğiniz anlar oluyor mu? Ders çalışmaya başlamakta zorlandığınız anlar oluyor mu? Cevabınız “evet” ise, size planlı çalışmayı bilmediğinizi kolayca söyleyebiliriz. Plansız olmanın getirdiği psikolojik baskı sonucu, ders çalışmaya kendinizi tümüyle veremediğinizi düşünürsek, verimsiz biçimde çalışma olan birini bırakıp ötekine atlamanıza neden olacaktır. İşte karışıklığın merkezi kararsızlıktır diyebiliriz, ancak hangi dersi ne zaman çalışacağınızı belirlemede yani “Karar Vermekle” ortadan kalkar. Planlı çalışma demek; “nasıl”, “ne zaman” ve “nerede” çalışacağınıza karar vermek demektir.

Arkadaşlar, çalışma planı yaparken günlük, haftalık veya aylık planlamada;

1. Hangi derse, hangi gün çalışacağınızı,
2. Konu tekrarlarını ne zaman yapacağınızı,
3. Sınav tarihlerini,
4. Ödevlerin hazırlama zamanını,
5. Planlama yaptığınız, farklı sebeplerden dolayı zamanında yapamadığınız çalışmaları ne zaman tamamlayacağınızı,
6. Dinlenme, müzik, televizyon, telefon, spor, sinema gibi ders dışı faaliyetleri planlamanız içerisinde göstermelisiniz.Günlük çalışma planında; okulda zamanı, ders çalışma, eğlenme, dinlenme, ev işlerine yardım ile dinlenme saatlerini gösterilmiş olmalısınız. Ders çalışmaya başlayacağınız anda kendinizi yorgun veya isteksiz hissediyorsanız çalışma saatlerini hatalı seçmişsinizdir. Derhal günlük ders çalışma planında gereken değişikliği yapmalısınız.

3- Zamanı Verimli Kullanın

Her öğrenci aynı değildir. Dolayısıyla fiziksel, zihinsel, psikolojik yapıları gereği, ilgileri düzeyleri de birbirlerinden farklıdır. İsteyerek ders çalışılan öğrencinin, isteksiz çalışan öğrenciden farkı öğrenme hızıdır. isteksiz öğrenci zor öğrenir. Öğrenciler arasındaki istekli olmaya bağlı olan öğrenme hızı yüzünden, çalışılacak derse ayrılacak süre öğrenciden öğrenciye değişir. Verimli zaman ayarlaması adına her öğrenci zamanını kendine göre ayarlamalıdır. Ortak tavsiye olarak, 1 saatlik çalışma aralarına 5-10 dakikalık dinlenme zamanı eklemek yararlı olur. Eklenen mola sayesinde çalışma sonunda dağılan dikkat yerine geldiğinden dolayı azalmış olan verim tekrar kazanılır. Ders çalışmak için gerekli motivasyonun toplanabilmesi adına eğlenceye aynı zamanda spora da zaman ayrılmalıdır. Ama ayrılan süre gereğinden fazla olmamalıdır.

4- Verimi Düşüren Etkilerden Kurtulun

Ders çalışmaya başlamadan önce, fizyolojik, biyolojik, psikolojik sorunları bertaraf etmeli en uygun duruma gelecek şekilde, açlık, tokluk, yorgunluk, uykusuzluk v.s ihtiyaçları normalleştirmeli, ayrıca ihtiyaç duyulacak araç – gereçleri önceden temin ederek olumsuz etkenlerin giderilmesi gerekir.

5- Çalışma Ortamının Önemi Nedir?

Ders çalışılacak ortamın seçimi çok önemlidir. Çalışma yeri, dikkatinizi dağıtacak eşyalarla dolu olmamalı yani, sade elden geldiğince sabit aynı zamanda sakin olmalı, ayrıca ışık, ısı gibi fiziksel şartlar elverişli olmalıdır. Ders çalışma yerinin ayrı olmasının sağlanamaması ders çalışmadan kaçmanın sebebi olmamalı, ders çalışmaya her ortamda alışmalıdır. Ama yatakta, koltukta veya divanda uzanarak çalışmak, dikkatin toplanmasını güçleştireceğinden, öğrencinin çalışmak zamanını verimsiz kullanmış olmasına neden olacaktır.

6- Odaklanın

Dikkat etme her insanda vardır, ama odaklanma çalışılan konu üzerinde tüm dikkatin toplanabilmesidir. Sevilen konu çalışmalarında, dikkatin uyanık tutulmasına yardım eder. Dikkatin sürekliliğini sağlamak adına bazı yapılabilecek önemler şöyledir; ders çalışma yerinin sürekliliği, ortamın sessizliği, sandalyede oturarak çalışmak, masada gerekenlerin haricinde dikkat dağıtıcı başka şeyler bulundurmamak, çalışma yerini 18-20 derece sıcaklıkta tutmak, dersleri sıraya koymak, çalışmalara süre tayin ederek bitirmede kendinizle yarışmak, her seferinde tek konu üzerinde çalışmak dikkatin dağılmasını önleyici yöntemlerdir.

7- Okul Derslerine Önceden Hazırlanın

Eğer eğitimde başarıyı yakalamak istiyorsanız öncelikle derslere etkin olarak katılmalısınız. Ders işlenirken edilgen durumda yani sadece dinleyici konumunda kalan öğrenci iseniz dersi anlamanız zordur. Öğrenciler okula gitmeden önce, o gün işleyeceğiniz hangi konu varsa önceki gün evinizde gözden geçirin. Konuya önceden bakmanız size, hem derslerin işlenişine katılmak için gerekli güveni kazandırır, hem de öğretmenin anlattıklarını daha kolay anlarsınız. Gerek işlenecek konulara hazırlanırken, gerekse işlenen konuları gözden geçirirken, anlamakta zorluk çektiniz yerleri tespit ederek, ilgili yerlerle alakalı sorular hazırlanıp, ders esnasında öğretmene sormalısınız. Öğretmenlerin derse hazırlıklı gelen, soru soran, derse kalkan öğrencileri daha çok sevdikleri de unutulmamalıdır.

8- Not Tutun

Not tutma tekniği öğrencilerin çoğu tarafından bilmemektedir. Not tutma;

1. Öğretmenin anlattığı gibi değil, sizin anladığınız şekliyle,
2. Ana fikir anlaşılıncaya kadar bekleyin sonra not alın
3. Fikirleri kavramaya çalışın, sonrasında anladığınız şekliyle not alın
4. Konu; grafik, şekil, istatistik vb. bilgilere dayalı olarak anlatılıyorsa notlar arasına bunlarda alınmalıdır.
5. Önemli olarak belirtilen yerlerin aynen yazılmasında fayda vardır.
6. Notların yazımına dikkat edip okunaklı olmasına önem verilmelidir. Önce müsvedde, sonra temize çekilme yoluna gidilmelidir.

9- Araç – Gereç ile Kaynaklardan Faydalanın

Siz öğrenciler, çalıştığınız konuyu öğrenmede, basılı araçlara ne kadar çok baş vurursanız, öğrenme ilginiz artacağı gibi, zihinsel yetileriniz de o kadar çok genişleyecektir. Basılı öğrenme araçları olan, çizelge, grafik, harita ile resimlerin önemi tartışılamaz. Görsel öğrenmeyi destekleyen araçlar, sayfalarca anlatılan bilgileri topluca verebildiğinden o konunun kavranmasına yardımcı olmaktadırlar.

10- Verimli Okuma Yapın

Okuma, öğrenme yollarının başında gelir. Hızlı okuma yapabiliyorsanız hızlı öğrenme gerçekleştirebilirsiniz. Hızlı okuma, okunanların daha iyi anlaşılmasını sağlamasının yanında zamandan tasarruf yapmanızı sağlar. Okuma hızınızı merak ediyorsanız size lise öğrencilerinin okuma hızını vererek kendinizi test etme olağanı sağlayabiliriz. Evet liseli gençler için okuma hızı yaklaşık 200 – 250 sözcüktür. Ders çalışırken okuma hızınızı okunulan yazının niteliğine göre değiştirebilirsiniz. Mesela hikaye veya roman okurken okuma hızı oldukça yüksek olabilir. Ama okuma amacınız, yorum yapma, eleştirme özet çıkarmak ise, okuma hızı yavaş olmalıdır. Sessiz okuma hızlı okumanın temeli sayılabilir. Sessiz okuma anlamayı arttıran özelliğe sahiptir. Hızlı okumanın yanında anlamlı okuma becerisi kazanabilmek için bol bol okuma çalışmaları yapılmalıdır.

11- Periyodik Tekrarlar Yapın

İnsan hafızası yeni öğrendiklerini güncel, eski bilgileri ise hafızanın arka bölümlerine gönderir. Dolayısıyla öğrenilen bilgiler zamanla unutulabilir. Korkmayın! Unutmayı önleyecek yöntemler mevcut. İlk olarak öğrenilen bilgileri yeri geldikçe kullanmalısınız, daha sonra aralıklı olarak tekrar etmelisiniz. Öğrendiğiniz bilgileri yeri geldikçe kullanırken bilgilerin işe yaradığını görmek size yeni bilgiler edinmeye motive edecektir. Belirli periyotlarla yapacağınız tekrarlar sayesinde eski bilgilerinizi hatırlarken, sınavlara her an hazır durumda olacaksınız.

Zamanı ve Çalışmayı Planlayın

Zamanın yanı sıra enerjimizi en ekonomik şekilde kullanmak istiyorsak hazırladığınız programa sadık kalmalısınız. Zamanı boş işlerde harcanması aslında, yaşamı boşa geçirmektir. Boşa geçen zamanın telafisi olmaz. Çoğu öğrenci için dönem başında derslere düzenli çalışmak zor gelir. Zorluğun kaynağı genellikle uzun süreli çalışma planlamasının yapılmadığının göstergesidir. Öğrenciler zamanın planlamasını angarya olarak görürler. Yapılan araştırmalar derslerdeki başarı ile çalışma planlaması arasında önemli ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Aşağıda verilen örnekler tanıdık gelebilir;

Bitirmek zorunda olduğunuz ödev varken, arkadaşlarınız görmeyi çok istediğiniz filme birlikte gitmeyi önerdi.

Yarın sınav var. Ama okunacak o kadar çok şey var ki. Yeterli zaman yok.

Nereye gitti tüm zamanım? merak ediyor musunuz?
Son dakikaya mı kalıyor?
Sınavdan önce kendinizi baskı altında hissediyor musunuz?
Zamanınızı kontrol etmek ister misiniz?

Zaman akıcıdır. Dolayısıyla iyi planlamak gerekir. Planlama ise sizin elinizdedir. Zamanı akıllıca kullanmak başarınızı arttıracak ayrıca düşündüğünüzden daha fazla zaman size kalacaktır. Zamanı planlamayı öğrenin sonrasında uygulamak için istekli olmanın yanı sıra sabır göstermelisiniz. Eski alışkanlıklardan kurtulmak zaman alan süreçtir. Planlı yaşamak başlangıçta çok zor gelebilir. Kendinizi zorlamanız gerekebilir. Çalışma planı hazırlamadan önce ders çalışma süresi, çalışılması gerekli dersler v.b. konularda öğrenme ilkelerini bilmelisiniz.

Bu ilkeler;
1. Çalışma planı içerisinde, dersin niteliğine göre çalışma saatine karar verilmeli. Zor öğrenilen derslere ayrılan saatler en verimli saatler olmalı. Verimli saatler, zihnin uyanık olduğu, konsantrasyonun en yüksek olduğu zaman dilimleridir. Verimli saatler kişiye göre değişebilir. (Sabah erken, okul dönüşü, akşam yemeğinden sonra vb.) Her öğrenci kendini gözleyerek en verimli saatleri öğrenebilir. Genel olarak bedensel uygunluğun yanında zihinsel uygun olduğu saatler öğrenmeye açık, verimli saatler diye kabul edilmektedir. Günün sonuna yorgunluğun baş gösterdiği zamanlara rutin işler bırakılabilir.

2. Planlı çalışmada her ders için süre belirlenmeli. Belirlenen süre dersin zor yada kolay oluşuna, çalışılacak konunun uzunluğu veya kısalığına, öğrencinin konu ile ilgili ön bilgisine veya çalışma yöntemine (okuma, yazma, yineleme) göre değişir. Genellikle 1 saatlik dersin çalışılması için iki-üç saat ayrılması tavsiye edilir. Çalışma planının uygulandığı ilk hafta deneme haftası olarak görülmeli. Çalışmayı planladığınız dersin başlangıç – bitiş saatlerini kaydetmeli. Sonuç olarak hangi derse ne kadar sürede çalıştığınızı görebilirsiniz.

3. Çalışma planı dahilinde çalışma sürelerinin aynı saatlere yerleştirilmesi önemlidir. Size o saatlerde çalışma alışkanlığı kazandıracak aynı zamanda motivasyonun artmasını sağlayacaktır. Alışkanlığa dönüşen çalışma, sonrasında aynı saatte gerçekleşmezse gerginlik duyulacağından çalışma isteği oluşacaktır.

4. Ders çalışmasına ayrılacak zaman, dersin okulda verildiği zamanlamaya yakın olmasında fayda var. Okul öncesi ders veya konuya çalışılarak gidilmesi, dersi anlaşılmasında kolaylık sağlamanın yanı sıra anlaşılmayan noktalar öğretmene sorulabilir. Konuların unutulmaması için dersten sonra tekrar yapmak gerekir.

5. Aralıklı yapılan çalışma aslında en verimli çalışma şeklidir. Yani aralıksız uzun süre çalışma kadar uzun süre dinlenme sonrası çalışmada verimsizdir. Uzun süreli çalışmalar zihnin yorulmasına, diğer yönden dikkatin dağılmasına yol açar. Uzun süreli dinlenme ise çalışmaya dönmeyi güçleştirir. Ortalama olarak önerilen çalışma süresi, 40-50 dakikalık çalışmalardır. Sonrasında 10 dakikalık dinlenmelerle mola verilmelidir. Ama matematik, fizik gibi sayısal derslere çalışılırken problem çözümünü gerçekleştirmeden ara verilmemelidir. Diğer taraftan her yeni konuyu çalışmaya başlamadan önce ara verilmelidir.

6. Birbirine benzeyen iki ders farklı zamanlarda çalışılmalıdır. Örneğin sayısal dersin arkasından sözel derse çalışılırsa daha iyi olur.

7. Uykunun başlangıcı ile bitişinde yapılacak tekrarlar öğrenmeyi pekiştirici olacaktır. Eğer yatmadan önce on dakika çalıştığınız dersleri tekrarlayarak uykuya geçer, sabah uyandığınızda on dakikalık tekrarı yineleyerek başlarsanız, çalıştığınız konuların kalıcılığını sağlamış olursunuz. Verimli çalışma disiplinli olmayla elde edilir. Disiplinli olmak dinlenmeyi engelleyici değildir. Verimli çalışmanın başlangıcı dinlenmedir. Ders çalışma planlarınızın içerisinde dinlenmeye zaman ayrılmalıdır. Kendini sürekli yorgun hisseden öğrencinin ilgili probleminin kaynağı belirlenmeli. Havasız bir oda, ağır yemekler veya yeterince spor yapmamak yorgunluğa neden olabilir. Eğer yorgunluk nedenleri bulunabilir ise, sonuçlar değiştirilebilir.

Geldiğimiz noktada öğrenme ilkelerini göz önüne alarak zamanın nasıl planlanacağını inceleyelim. Öğrencinin çalışma planı hazırlayabilmesi, önce verimli ders çalışma becerilerini kazanmasına bağlıdır. Verimli ders çalışma alışkanlıkları, öğrenmenin verimini arttırmasının yanı sıra zamanı verimli kullanmayı sağlar. Zaman önceliklerin saptanmasıyla planlanabilir. Öğrenci önce kendisi için önemli şeylerin sıralamasına karar vermeli veya yapmak istedikleri ile zorunda oldukları şeyleri öncelik sırasına koymalıdır. Sosyal yaşamın sunduğu eğlenceler (oyun, telefon, sosyal medya) ile öğrenciliğin gerekleri arasında kalır. Seçimler öğrencilerin iç dünyasında çatışmaya yol açar. Önceliklerin belirlenmesinde şöyle bir uygulama hazırlanabilir: Gelecek haftayı düşünerek planlama yapın. Yapmak istediğinizle zorunda olduklarınızın listesini oluşturun.

Etkin Dinleyin
Dinlemenin aslında beceri olduğu bilmelisiniz. Etkin dinleme becerisi birtakım yöntemlerle çok daha etkili olabilir. İletişim yollarından sözel iletişim, iletişimin yaklaşık %90 ını kapsar. Bu iletişimin ancak yarısı kısa bir süre sonra hatırlanabilir. Sözel iletişim ardından geçen zaman arttığında ise %20-25 ini bile zor hatırlarız. Dolayısıyla etkili dinleme yöntemlerini öğrenmek ne kadar önemli ise bunları uygulamak o kadar önemlidir. Etkili dinleme duyma eylemi değil, konuşulanları önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir.